Toolkit voor invoering Startblokken en Basisontwikkeling voor trainers

Deze toolkit is de start van een online databank, waarin De Activiteit mooie praktijken van de invoering én uitvoering van Startblokken en Basisontwikkeling gaat onderbrengen. De databank zal gaan fungeren als een rijke bron voor met name trainers en nascholers Startblokken en Basisontwikkeling. Voor goede nascholing is het van belang om kennis te hebben van de ideeën en achtergronden van de ontwikkelingsgerichte benadering van jonge kinderen en professionals, die ten grondslag liggen aan Startblokken en Basisontwikkeling. Daar begint deze toolkit mee. Vervolgens wordt ingegaan op de bijbehorende aanpak van professionalisering, die natuurlijk ook ontwikkelingsgericht is. Wat dat inhoudt beschrijven we in hoofdstuk 2. In hoofdstuk 3 wordt een beeld geschetst van enkele invoeringsvarianten op hoofdlijnen.

Deze toolkit richt zich op iedereen die betrokken is bij het professionaliseren van pedagogische medewerkers (pm'ers), peuterleidsters, onderwijsassistenten en leerkrachten in de onderbouw van de basisschool, en/of bij de invoering van Startblokken en Basisontwikkeling. Leidinggevenden, onderbouw- en VVE-coördinatoren, interne begeleiders, nascholers, pabodocenten Jonge Kind en trainers krijgen zicht op de praktijk van het invoeren. Wat komt er allemaal bij kijken als je aan de slag gaat met Startblokken en Basisontwikkeling?

In deze toolkit staan veel voorbeelden die laten zien hoe Startblokken en Basisontwikkeling er in de praktijk uitziet en hoe de bijbehorende nascholing eruitziet. De voorbeelden zijn vooral gericht op de kinderopvang en de groepen 1 en 2, en zijn gekozen omdat ze een goed beeld geven van een specifiek element van Startblokken en Basisontwikkeling in de praktijk. Een enkele keer is er ook een voorbeeld opgenomen uit groep 3, zodat de doorgaande lijn zichtbaar wordt.

 Deze toolkit is hier te downloaden

Nieuwe versie portfolio Startblokken

Nieuwe versie portfolio Startblokken

Startblokken is continu in beweging en de instrumenten die we gebruiken dus ook. In september 2016 zijn er wijzigingen doorgevoerd in het portfolio dat gebruikt wordt om Startblokken-professionals mee te certificeren. Het is dus belangrijk voor de trainers om de nieuwste versie te gebruiken!

Deze wijzigingen hebben betrekking op: 

• Hoofdstuk 4 van het portfolio, waarin het gaat over het organiseren van de activiteiten in de groep 
• 'Een Activiteit In Beeld', waarin professionals reflecteren op een video-opname van een activiteit die ze zelf uitgevoerd hebben

Startblokken van Basisontwikkeling

Startblokken van Basisontwikkeling is het pedagogisch werkplan om de ontwikkeling van baby's, peuters en jonge kleuters optimaal te stimuleren. Het is een landelijk erkend werkplan met een uitgewerkte visie voor de opvang, vorming en educatie van jonge kinderen.

Het zorgt ervoor dat pedagogische medewerksters, peuterleidsters en leerkrachten zich niet louter vastbijten in een vastomlijnd cursorisch aanbod van taal- en woordenschatoefeningen. Ontwikkeling van jonge kinderen vraagt om een brede aanpak. Van meet af aan is Startblokken zo'n aanpak. Méér dan woordenschat en taal. Spel als basis en volwassenen die meedoen op het juiste moment. Deze brede aanpak past in kinderopvangcentra, peutergroepen en kleutergroepen.

Basisontwikkeling, het werkplan voor de onderbouw van de basisschool, bestaat al sinds 1990. In 2001 is Startblokken, als werkplan voor leidsters en leerkrachten van peuters en jonge kleuters verschenen. In 2007 is dit werkplan uitgebreid voor medewerkers van de kinderopvang. De afgelopen jaren zijn er zeven brochures verschenen over het werken met Startblokken in de kinderopvang. De laatste dateert van november 2021: Startblokken van Basisontwikkeling. Onderzoeksgericht spel

De Activiteit, landelijk centrum voor Ontwikkelingsgericht Onderwijs, blijft werken aan de verdere ontwikkeling van werkplannen voor degenen die op een ontwikkelingsgerichte wijze met de allerjongste kinderen willen (leren) werken.

Startblokken van Basisontwikkeling certificering en hercertificering

Deze tekst is de actuele tekst over certificering en hercertificering, tot stand gekomen na de recente erkenning van onze aanpak en een veldconsultatie.

Voor trainers:
De Basiscursus voor trainers is gericht op twee activiteiten: goed leren kennen van het werkplan als geheel en leren om op ontwikkelingsgerichte wijze trainingen en ondersteuningsactiviteiten uit te voeren. De deelnemers bouwen tijdens de cursus een portfolio op, dat beoordeeld wordt door de ontwikkelaars. Het portfolio is SMART-geformuleerd, zodat de deelnemers hun eigen ontwikkeling goed in beeld kunnen brengen.

Toelatingseisen:

• HBO-opleiding afgerond
• MBO-4 opleiding afgerond en minimaal 5 jaar ervaring als coach of leidinggevende

Bij een MBO-4 opleiding met minimaal 5 jaar werkervaring krijgt u voor de start van de cursus een assessment.
Kosten voor dit assessment: € 130,-

(Wanneer deelnemers geen coachervaring hebben, dan volgen ze voor certificering, naast de basiscursus ook de coach-tweedaagse)

Om voor certificering in aanmerking te komen en als officiële Startblokkentrainer geregistreerd te worden, worden de 36 uren van de Basiscursus aangevuld met nog eens 12 contacturen door:

• 1 verplichte verdiepingsdag ‘Werken met de Digitale HOREB’ (6 uren)
• 1 keuze activiteit (6 uren):
     - supervisie op de werkvloer
     - deelname aan onderbouwstudiedagen van De Activiteit of OGO-Academie
     - in-service training op de eigen werkplek met collega’s
     - verdiepingsstudiedagen Startblokken van Basisontwikkeling

Trainers volgen na certificering elke 2 jaar een hercertificeringstraject om op de hoogte te blijven van de nieuwste inzichten.
Hiervoor nemen ze deel aan naar keuze: 

• het trainersnetwerk (hierin wordt o.a. aandacht besteed aan HOREB), of
• een HOREB verdiepingsdag én een andere verdiepingsdag naar keuze, of
• een HOREB verdiepingsdag én de tweejaarlijkse Startblokkenconferentie.

De  verdiepingsdagen voor trainers gaan over: 

• Werken met digitale HOREB
• Ontwikkelverhalen
• Spel en narratieve ontwikkeling
• Spel, constructieve activiteiten en rekenen/wiskunde
• Kunstzinnige vorming en creativiteit
• Ouderbetrokkenheid
• Leeromgeving en uitgaan van verschillen 
• Baby’s en spel 
• Buitenspel 
• Onderzoeksgericht spel

Tijdens de verdiepingsdagen voor trainers krijgen zij handvatten en materialen die zij gebruiken tijdens verdiepingsbijeenkomsten voor pm-ers en leerkrachten.

Voor pedagogisch medewerkers en leerkrachten:
Professionals die Startblokken en Basisontwikkeling gaan uitvoeren volgen de verplichte training Startblokken. De scholing omvat 64 contacturen opgebouwd uit: 48 uren voor de studiebijeenkomsten en 16 uren voor groepsconsultaties (bezoek en nagesprek).

Deelcertificaten worden niet verstrekt. Pedagogisch medewerkers/leerkrachten die deeltrajecten hebben afgerond, ontvangen van de instelling die hen traint een ‘bewijs van deelname’ voor dat specifieke deel en de bijbehorende omvang. Het is wel mogelijk op deze wijze de verplichte 64 contacturen (48 uren studiebijeenkomsten en 16 uren groepsbezoek/nagesprek) op te bouwen. Samen met een als voldoende beoordeeld Startblokkenportfolio kan men dan een certificaat aanvragen bij De Activiteit.

Professionals volgen direct na certificering elke 3 jaar een hercertificeringstraject om op de hoogte te blijven van de nieuwste inzichten.
Hiervoor wordt van ze verwacht dat ze: 

• deelnemen aan drie verdiepingsbijeenkomsten, waarvan  één over HOREB, en
• daaraan gekoppeld: drie groepsbezoeken, dit betekent dat er één groepsbezoek per jaar plaatsvindt en deze wordt uitgevoerd door een gecertificeerde Startblokkentrainer
• verbeterpunten beschrijven in hun portfolio vanuit de LGM-overzichten. Per hoofdstuk schrijven de deelnemers een tekst over hun ontwikkeling, beschrijven de stand van zaken en voegen bewijsstukken toe (zoals de kieskaart of ‘in beeld’). Tevens zoeken ze zelf nieuwe literatuur (bv. vanuit de verdiepingsbijeenkomsten) naar aanleiding van de verbeterpunten.

Per jaar kost dit 15 uren (waarvan 4 uren voor de bijeenkomst, 1 uur groepsbezoek, 10 uren portfolio inclusief zelfstudie).
Na 3 jaar volgt er een eindgesprek van één uur over het portfolio met een gecertificeerde Startblokkentrainer.

De verdiepingsbijeenkomsten kunnen betrekking hebben op de volgende onderwerpen: 

• HOREB gebruiken
• Ontwikkelverhalen
• Spel en narratieve ontwikkeling
• Spel, constructieve activiteiten en rekenen/wiskunde
• Kunstzinnige vorming en creativiteit
• Ouderbetrokkenheid
• Leeromgeving en uitgaan van verschillen 
• Baby’s en spel 
• Buitenspel 
• Onderzoeksgericht spel

Certificaten en hercertificeringsdocumenten kunnen aangevraagd worden bij De Activiteit.
De kosten hiervoor bedragen: € 10,- per certificaat (excl. verzendkosten)

Bij het aanvragen zijn de volgende gegevens van belang:

• naam
• geboortedatum
• geboorteplaats
• aantal contacturen
• waardering van het portfolio: voldoende / ruim voldoende / goed
• datum afgifte

Let op! Iedereen die in het schooljaar 2021-2022 gecertificeerd is, gaat in september 2022 een hercertificeringstraject in.